De Tafelberg
De Tafelberg staat in een geaccidenteerd gebied dat in de voorlaatste ijstijd (tot 130.000 jaar geleden) werd gevormd. Het is geen natuurlijke heuvel maar vroeger door mensen opgeworpen.
De Tafelberg heette tot de 17e eeuw Kooltjesberg, omdat er een vuur op kolen werd gestookt. Zo fungeerde het als baken voor de schippers op de toenmalige Zuiderzee. In de 17e eeuw werd er een stenen oriëntatietafel op geplaatst, waaraan het de naam Tafelberg te danken heeft.
De vermoedelijk oudste afbeelding van de Tafelberg komt uit de Atlas Schoemaker. Dit is een verzameling topografische tekeningen met beschrijvingen van steden gemaakt en verzameld door Andries Schoemaker (1660-1735). Hieronder een tekening uit 1727.
De stenen tafel boven op de berg is duidelijk zichtbaar
Het uitzicht van de Tafelberg op het dorp Blaricum anno 1739
ex: Het Verheerlijkt Nederland of Kabinet van hedendaagsche gezigten van den dorpen enz. in de Vereenigde Nederlanden, Deel VI, Amsterdam 1757
Het uitzicht van de Tafelberg op het dorp Blaricum anno 1743
Collectie Provinciale Atlas, Noord-Hollands Archief. Inventarisnummer NL-HlmNHA_359_0606
Helemaal rechts op de afbeelding is de Blaricumse molen te zien.
Aquarel door de tekenaar Jacob Cats rond 1795
Collectie Provinciale Atlas, Noord-Hollands Archief. Inventarisnummer NL-HlmNHA_359
Rond 1900 werd de Tafelberg meer een toeristische attractie omdat dankzij de Gooische stoomtram het gebied beter ontsloten werd en de gemeenten in ’t Gooi sterk in populatie groeiden. Er stond voor de vele dagjesmensen een kiosk bij de heuvel, die destijds een hoogte had van ongeveer 20 meter. Hieronder een ansichtkaart uit die tijd waarop er nog geen uitkijktoren op stond.
Collectie Provinciale Atlas, Noord-Hollands Archief. Inventarisnummer NL-HlmNHA_162_2476_348 Datering1899 - 1904
Hieronder een ansichtkaart, vermoedelijk uit de periode 1910 – 1920.
Collectie Provinciale Atlas, Noord-Hollands Archief. Inventarisnummer NL-HlmNHA_162_2476_354
De Tafelberg toen met een primitieve houten uitkijktoren en aan de voet de uitspanning “Rustoord de Tafelberg”.
In 1921 besloot het gemeentebestuur van Blaricum om de gemeente aan te sluiten op het provinciale waterleidingnetwerk. Om druk op de leidingen te krijgen zou het water uit een hoger geplaatst waterreservoir moeten komen. Als locatie werd de Tafelberg gekozen.
De opgeworpen heuvel op de grens van Blaricum en Huizen, genaamd de Tafelberg, na de verbouwing tot waterreservoir in 1922, waarvan de kasten voor de pompinstallatie nog te zien zijn. De trap is aan de oostzijde van de heuvel.
In 1934 werd een door Wouter Hamdorff ontworpen nieuwe uitkijktoren toren op de Tafelberg geplaatst. De heuvel was nu eigendom van het pas opgerichte Goois Natuurreservaat. De toren was een riante zeskantige stellage van ongeveer 6 meter hoog. De totale hoogte boven de zeespiegel was circa 42 meter. Via een wenteltrap was een platform van 10 meter doorsnee bereikbaar en had men een prachtig uitzicht over het Gooi.
Collectie Provinciale Atlas, Noord-Hollands Archief. Inventarisnummer NL-HlmNHA_162_2476_353
De Tafelberg, met het uitzichtplatform dat in 1934 gebouwd werd
Hieronder nog een ansichtkaart uit ca. 1938
Collectie Provinciale Atlas, Noord-Hollands Archief. Inventarisnummer NL-HlmNHA_162_2531_0030
Helaas heeft deze toren slechts kort dienst gedaan. Gedurende de Tweede Wereldoorlog raakte hij in verval en in 1947 werd de uitkijktoren op last van de gemeente Blaricum gesloten en later verwijderd. De hoogte van de Tafelberg was toen 36.4 meter boven N.A.P.
In de jaren 80 van de twintigste eeuw werden de betonnen fundamenten verwijderd. In 1988 nam het Goois Natuurreservaat de renovatie ter hand. De Tafelberg werd uitgerust met een houten hek dat het oude ijzeren hek verving. De trap werd vervangen en kreeg nu 34 treden. De beplanting werd teruggesnoeid. Er werd een stenen tafel van 1,2 bij 2 meter geplaatst maar deze is in de loop van jaren ten prooi gevallen aan vandalisme en vernieling.
De Tafelberg in 2008. De trap is nog steeds aan de oostzijde van de heuvel
In 2019 werd besloten tot een renovatie. De Tafelberg kreeg een nieuwe stalen trap, die precies op de gemeentegrens van Huizen en Blaricum werd geplaatst, maar nu aan de westzijde van de heuvel.
Over het midden van de 47 treden lopen doppen, die de grens aangeven. Op het hoogste punt kwam een 1000 kilo zwaar stuk natuursteen, die de hoogte van 39,2 meter boven NAP aangeeft. Op deze topsteen zijn ook de windstreken te zien.
Op 14 februari 2020 is het nieuwe
uitzichtpunt op de Tafelberg officieel geopend door GNR-directeur Karin Kos en
wethouder Verbeek van de gemeente Huizen en wethouder Knoop van de gemeente
Blaricum.